
Jo Willems
Verzekeringen en herverzekeringen
Handelsrecht
Geschillenbeslechting
Energie
Groepsvorderingen of class actions
jo.willems@lydian.be
Op 9 september 2024 werd in het Belgisch Staatsblad het Koninklijk Besluit (KB) van 20 juni 2024 gepubliceerd. Dit besluit introduceert een reeks nieuwe onrechtmatige bedingen die (voornamelijk) toepassing zullen zijn op franchiseovereenkomsten voor de exploitatie van supermarkten. Hiermee wordt de contractuele vrijheid van franchisegevers en -nemers in de voedingsdistributiesector verder ingeperkt, met als doel de zwakkere positie van zelfstandige supermarktondernemers beter te beschermen.
Nieuwe overeenkomsten en bestaande overeenkomsten die worden verlengd of vernieuwd, moeten uiterlijk op 1 januari 2025 aan de nieuwe regels voldoen. Voor bestaande overeenkomsten die vóór 1 januari 2025 niet worden verlengd of vernieuwd, geldt een uiterste termijn tot 1 mei 2025 om zich in regel te stellen.
De wet van 4 april 2019 heeft in België nieuwe regels ingevoerd die het gebruik van onrechtmatige bedingen in B2B-overeenkomsten verbiedt (de zogenaamde “B2B-wet”) met als oogmerk het contractueel evenwicht tussen partijen in een B2B-relatie te waarborgen door de zwakkere partijen te beschermen. Sinds 1 december 2020 geldt hierdoor een algemeen verbod op bedingen die, alleen of in combinatie met andere bedingen, een kennelijk onevenwicht creëren tussen de rechten en plichten van partijen in een B2B-relatie (artikel VI.91/3, § 1 van het Wetboek van Economisch Recht, “WER”).
Dit algemene verbod wordt aangevuld met twee specifieke lijsten:
Wanneer een rechter het bestaan van een onrechtmatig beding vaststelt, dient niet de gehele overeenkomst te worden vernietigd, maar uitsluitend het onrechtmatige beding. Dit is echter alleen mogelijk als de overeenkomst zonder het onrechtmatig beding kan blijven voortbestaan (artikel VI.91/6 WER).
Voor een meer gedetailleerd overzicht van de inhoud van de B2B-wet, verwijzen we u graag door naar onze andere publicaties over dit onderwerp (zie Factsheet: De nieuwe B2B-wet | Lydian).
Bij de inwerkingtreding van de B2B-wet heeft de Belgische wetgever bepaald dat de Koning (de federale regering) de zwarte en/of grijze lijst van onrechtmatige bedingen kan aanvullen voor specifieke sectoren of categorieën van producten. Inmiddels is van deze bevoegdheid gebruikgemaakt met een nieuw KB van 20 juni 2024. Dit besluit, getiteld "Koninklijk besluit tot aanvulling van de lijsten van onrechtmatige bedingen in commerciële samenwerkingsovereenkomsten inzake detailhandel in niet gespecialiseerde winkels waarbij voedings- en genotmiddelen overheersen", werd op 9 september 2024 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.
Het toepassingsgebied is breed geformuleerd, maar zal zich in de praktijk voornamelijk richten op een specifiek type commerciële samenwerkingsovereenkomst binnen de supermarktsector, namelijk franchise voor de exploitatie van supermarkten of voedingswinkels.
Het KB vult de zwarte lijst van onrechtmatige bedingen aan met vier bedingen (of een combinatie daarvan) die in elk geval onrechtmatig en verboden worden geacht (artikel 2 KB)
Het KB vult de grijze lijst van onrechtmatige bedingen aan met drie bedingen (of een combinatie daarvan) die, behoudens bewijs van tegendeel, vermoed worden verboden en onrechtmatig te zijn (artikel 3 KB):
Het Koninklijk Besluit is van toepassing vanaf:
De uitbreiding van de zwarte en grijze lijst van onrechtmatige bedingen zal franchisegevers in de voedingsdistributiesector aanzienlijk beperken in hun contractuele vrijheid. Tegelijkertijd biedt deze wijziging zelfstandige supermarktuitbaters meer mogelijkheden om hun belangen te beschermen.
Daarnaast moeten franchisegevers rekening houden met de impact van deze nieuwe regels op andere verplichtingen waaraan zij zijn onderworpen. Bij een hernieuwing van een commerciële samenwerkingsovereenkomst van bepaalde duur, het sluiten van een nieuwe overeenkomst tussen dezelfde partijen, of een wijziging van een overeenkomst die al minstens twee jaar loopt, moet de franchisegever ten minste één maand vóór de hernieuwing of wijziging (artikel X.29 WER):
Het niet-naleven van deze precontractuele informatieverplichtingen kan tot de nietigheid van de volledige commerciële samenwerkingsovereenkomst leiden.
Voor een meer uitgebreide uiteenzetting over de precontractuele informatieverplichtingen bij commerciële samenwerkingsovereenkomsten, verwijzen we u naar onze eerdere bijdragen over dit onderwerp (zie nieuwsbericht Lydian Webinar "Precontractuele informatieplicht bij commerciële samenwerkingsovereenkomsten: what’s old and what’s new?" | Lydian – opname te bekijken op: Webinar 'Precontractuele informatieplicht bij commerciële samenwerkingsovereenkomsten').
Wanneer de regels van het KB van 20 juni 2024 een wijziging van de franchiseovereenkomst vereisen, dient de franchisegever dus ook minstens één maand vóór de wijziging of hernieuwing een kopie van de aangepaste overeenkomst te verstrekken, samen met een vereenvoudigd PID alvorens deze wijzigingen in voege kunnen treden. Franchisegevers zullen zich hiervan dus goed bewust moeten zijn, rekening houdend met de respectievelijke datums van inwerkingtreding van 1 januari en 1 mei 2025.
Een verwittigd franchisegever is er aldus twee waard!
Voor verdere vragen of specifieke toelichting kunt u steeds contact opnemen met Jo Willems en Nik Vanheer van het Commercial & Litigation team van Lydian.
Verzekeringen en herverzekeringen
Handelsrecht
Geschillenbeslechting
Energie
Groepsvorderingen of class actions
jo.willems@lydian.be
Handelsrecht
Verzekeringen en herverzekeringen
Geschillenbeslechting
nik.vanheer@lydian.be