Een link naar de kleine lettertjes - volstaat dat?

1. De algemene voorwaarden van een onderneming zijn - op basis van artikel 5.23 van het Burgerlijk Wetboek - slechts tegenstelbaar aan een wederpartij, wanneer deze laatste de redelijke mogelijkheid heeft gehad om kennis te nemen van de algemene voorwaarden (en dit voorafgaand aan of ten laatste op het moment van het sluiten van een overeenkomst) én deze wederpartij de algemene voorwaarden daarenboven heeft aanvaard.

Wat een kennisname van de algemene voorwaarden van een onderneming betreft, is geen effectieve kennisname door een wederpartij vereist. Het is voldoende dat een wederpartij kennis kan nemen van de algemene voorwaarden. Het beoordelen van een redelijke mogelijkheid tot een kennisname van de algemene voorwaarden is een feitenkwestie, in het kader waarvan rekening wordt gehouden met drie elementen:

• De beschikbaarheid van de algemene voorwaarden door het effectief meedelen van deze voorwaarden aan een wederpartij.
• De zichtbaarheid van de algemene voorwaarden impliceert onder meer de vindplaats van deze voorwaarden voor een wederpartij, evenals het lettertype - de grootte - de kleur van de tekst van deze voorwaarden.
• De begrijpelijkheid van de algemene voorwaarden omvat de vereiste dat deze voorwaarden in een verstaanbare taal dienen te worden opgesteld (een taal dewelke een wederpartij daarenboven machtig is).

Een aanvaarding van de algemene voorwaarden van een onderneming kan uitdrukkelijk of stilzwijgend plaatsvinden. Een uitdrukkelijke aanvaarding impliceert een handeling van een wederpartij speciaal om deze voorwaarden te aanvaarden, daar waar een stilzwijgende aanvaarding dient te worden afgeleid uit een gedraging van een wederpartij dewelke de wil om deze voorwaarden te aanvaarden omvat.

2. Het komt toe aan een onderneming die zich op haar algemene voorwaarden wenst te beroepen om te bewijzen dat aan voormelde vereisten van kennisname en van aanvaarding in een concrete situatie is voldaan.

3. Op heden maken ondernemingen steeds vaker gebruik van een digitale omgeving om informatie en documentatie aan klanten en zakenpartners te verstrekken.

Een gebruik dat in dat verband intussen steeds meer gangbaar is, is het elektronisch ter beschikking stellen van de algemene voorwaarden van een onderneming (bijvoorbeeld door op een bestelbon of een werkorder - dewelke door middel van een e-mail aan een wederpartij wordt verstuurd - te verwijzen naar het bestaan en naar de vindplaats van deze voorwaarden door middel van een hyperlink).

De (juridische) vraag stelt zich echter in hoeverre een onderneming door middel van een elektronische verwijzing naar haar algemene voorwaarden, deze voorwaarden tegenstelbaar kan maken aan een wederpartij (die eveneens een onderneming is) …

4. De rechtspraak lijkt doorheen de jaren steeds meer paal en perk te stellen aan een overbodig formalisme van het in extenso overmaken van de algemene voorwaarden van een onderneming (aldus aan de vereiste van de beschikbaarheid van de algemene voorwaarden) en lijkt met name aan te nemen dat het gebruik van een hyperlink aanvaardbaar is (i) en ook voldoende is om de algemene voorwaarden van een onderneming tegenstelbaar te maken aan een wederpartij (ii).

Het Europees Hof van Justitie oordeelde in een arrest van 24 november 2022 dat het volstaat voor een onderneming om te verwijzen naar haar algemene voorwaarden door middel van een hyperlink. Het Hof haalt onder meer aan dat vereist is dat er een mogelijkheid is om deze voorwaarden te raadplegen / op te slaan / te printen (voorafgaand aan het sluiten van een overeenkomst), doch dat niet vereist is deze voorwaarden uitdrukkelijk te aanvaarden (bijvoorbeeld door het aanvinken van een vakje).

Deze opvatting van het Europees Hof van Justitie heeft nadien doorgang gevonden in de Belgische rechtspraak. Het Hof van Cassatie oordeelde in een arrest van 30 maart 2023 dat het door middel van een hyperlink verwijzen naar de algemene voorwaarden van een onderneming (in een digitale omgeving) wordt aanvaard, voor zover een wederpartij (voorafgaand aan het sluiten van een overeenkomst) kennis kan nemen van deze voorwaarden en zonder dat een wederpartij deze voorwaarden uitdrukkelijk dient te aanvaarden.

Het Hof herneemt - met voormeld arrest - de doorheen de jaren ontwikkelde tendens in de (lagere) Belgische rechtspraak. Zo oordeelde de Ondernemingsrechtbank Antwerpen (afdeling Antwerpen evenals afdeling Turnhout) eerder dat het overmaken van de algemene voorwaarden van een onderneming door middel van een hyperlink aanvaardbaar is. De rechtbank haalde vooral aan dat van een onderneming kan worden verwacht dat ze een minimum aan inspanning levert om kennis te nemen van de algemene voorwaarden van een (andere) onderneming.

5. Op basis van voormelde, kan aldus worden besloten dat de rechtspraak een overdreven formalisme in het kader van handelsrelaties steeds meer terzijde schuift en aanvaardt dat een hyperlink kan volstaan om de algemene voorwaarden van een onderneming tegenstelbaar te maken aan een wederpartij (die eveneens een onderneming is).