Overslaan en naar de inhoud gaan

FAQ – Praktisch advies voor werkgevers om met het Coronavirus om te gaan – UPDATE 17 MAART 2020

Deze pagina delen

De regering neemt voortdurend bijkomende maatregelen om de verspreiding van het Coronavirus in te perken en de gevolgen voor de economie te beperken. De laatste belangrijke stap is de beslissing om sommige ondernemingen tot 3 april 2020 tot sluiting te verplichten.

Hieronder vindt u een bijgewerkte FAQ op basis van de vragen die we van cliënten hebben ontvangen en de instructies van de autoriteiten.

Naarmate de situatie zich ontwikkelt, zullen wij onze FAQ regelmatig bijwerken.

V1 – Mijn onderneming (restaurant, café,…) moet sluiten wegens de beslissing van de Belgische regering. Hoe zit het met mijn werknemers?

In geval van een volledige sluiting kunt u een aanvraag indienen voor tijdelijke werkloosheid wegens overmacht. Dit betekent dat de arbeidsovereenkomst van de werknemer wordt opgeschort en dat u geen loon moet betalen. Werknemers krijgen een tijdelijke werkloosheidsuitkering. Deze uitkering is in principe gelijk aan 65% van een geplafonneerd loon, maar is verhoogd tot 70% (met terugwerkende kracht vanaf 1 februari, en momenteel tot 30 juni 2020).

Voor ondernemingen die noodgedwongen gedeeltelijk moeten sluiten (bv. winkels die in het weekend gesloten zijn) of voor de ondernemingen die nog beperkte diensten kunnen leveren (bv. catering), is een gedeeltelijk systeem van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht toegestaan voor alle dagen dat uw personeel niet tewerkgesteld kan worden.

Als uw onderneming niet rechtstreeks onder een door de overheid opgelegde verplichte sluiting valt, maar indirect te lijden heeft onder de sluiting van andere ondernemingen en besluit vrijwillig te sluiten (bv. leveranciers of onderaannemers), dan is er strikt genomen geen sprake van overmacht. De Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) lijkt echter enige flexibiliteit te hanteren bij het aanvaarden van werkloosheid wegens overmacht, in het bijzonder in de sectoren van de industrie (detailhandel, horeca, hotels, logistiek). Het is in ieder geval aanbevolen om een aanvraag in te dienen (in afwachting van de goedkeuring van een later aanvraag voor werkloosheid om economische redenen, zie hieronder).

De indiening kan elektronisch gebeuren bij de RVA.Het systeem is momenteel van toepassing tot 3 april 2020.

De RVA werkt zijn instructies voortdurend bij. Zie hier de meest recente instructie van de Rijksdienst voor Arbeidsbemiddeling.

V2- Mijn onderneming valt niet onder de verplichte maatregel om te sluiten, maar heeft te lijden onder verlies van business en een lagere bedrijfsactiviteit. Kan ik het systeem van tijdelijke werkloosheidsuitkeringen aanvragen?

Voor arbeiders (voornamelijk handenarbeid) kan de werkloosheid om economische redenen gemakkelijk elektronisch worden aangevraagd via een kennisgeving aan het lokale RVA-kantoor. Normaal gezien geldt een meldingstermijn van 7 dagen, maar de RVA aanvaardt kortere termijnen in geval van een plotse en ernstige daling van het werkvolume.

Voor bedienden is het systeem strenger. In drie specifieke situaties kunt u het systeem van economische werkloosheid toepassen voor bedienden:

  1. In het kwartaal vóór de kennisgeving van de werkloosheid voor bedienden, werd de werkloosheid voor arbeiders voor minstens 10% van de arbeiders gebruikt; of
  2. In het laatst afgesloten kwartaal (momenteel K4 2019) is er een daling van de omzet, de productie of de bestellingen geweest van minstens 10%. De omzetdaling moet worden bewezen aan de hand van het bijvoegen van de BTW-aangiften. De daling van de bestellingen of de productie kan worden gestaafd door alle relevante documenten, zoals boekhoudkundige documenten en rapporten; of
  3. De onderneming wordt door de Minister van Werk erkend als een onderneming in moeilijkheden die op onvoorziene omstandigheden is gebaseerd en die op korte termijn tot een aanzienlijke daling van de omzet, de productie of de bestellingen leidt.

De meeste ondernemingen zullen proberen de erkenning te krijgen van het Ministerie van Werk (optie c), aangezien de andere opties niet van toepassing zullen zijn op de huidige situatie. De RVA heeft een gedetailleerde instructie gegeven waarin de administratieve formaliteiten zijn vastgelegd (zie instructie RVA onder V1).

De procedure om een dergelijke erkenning te verkrijgen duurt over het algemeen 4 tot 5 weken. De RVA heeft al ingestemd met verzoeken voor overmacht (zie V1) in afwachting van de goedkeuring van de werkloosheid om economische redenen. Het kan daarom worden aanbevolen om beide strategieën te combineren.

De Minister van Werk zal flexibel zijn in het erkennen van ondernemingen in kwetsbare sectoren (zoals de luchtvaart, luchtvaartmaatschappijen, reisbureaus). Voor de andere sectoren zal dit waarschijnlijk afhangen van de duur en de impact van het Coronavirus op de economie. Daarom raden wij aan om de communicatie van de overheid de komende dagen en weken nauwlettend in de gaten te houden. Rekening houdend met het gezegde “hoop op het beste, bereid je voor op het slechtste”, raden we ten zeerste aan om nu al een dossier en rechtvaardigingsargumenten voor te bereiden en zo snel mogelijk uw aanvraag in te dienen.

Wij kunnen u uiteraard helpen bij deze procedure van aangifte.

V3- Wat is de financiële positie van werknemers in tijdelijke werkloosheid (overmacht of economische redenen)?

De werknemers zullen een tijdelijke werkloosheidsuitkering ontvangen die gelijk is aan 70% van een geplafonneerd maandloon van 2.754,76 EUR (dit percentage is tijdelijk verhoogd van 65% naar 70% vanaf 1 februari tot 30 juni 2020). De werknemer moet daarvoor een verzoek indienen (formulier C.3.2.A).

Voor sommige sectoren zijn werkgevers verplicht om een extra bedrag te betalen bovenop de werkloosheidsuitkeringen (op basis van een sectorale collectieve arbeidsovereenkomst). In sommige sectoren, betaalt een sectoraal fonds de aanvullingen in plaats van de werkgevers. Check daarom de specifieke situatie in uw sector.

Tot slot kunnen werkgevers vrijwillig beslissen om bovenop de verplichte betalingen een extra bedrag te betalen. Een dergelijk bedrag is niet onderworpen aan (zowel werkgevers- als werknemers-) sociale zekerheidsbijdragen.

V4- Zijn er nog andere steunmaatregelen als ik financiële problemen heb door COVID-19?

De Belgische regering heeft enkele steunmaatregelen aangekondigd voor ondernemingen die getroffen zijn door de verspreiding van COVID-19. Deze steunmaatregelen moeten financiële ademruimte bieden en ondernemingen in staat stellen hun tijdelijke financiële moeilijkheden te overbruggen, voor zover zij een aanvraag indienen voor het systeem en ze de economische gevolgen kunnen aantonen (bijvoorbeeld een daling van de omzet, een aanzienlijke daling van het aantal bestellingen en/of reserveringen, gevolgen van een “kettingreactie” met de partnerbedrijven, enz.).

De volgende maatregelen zijn aangekondigd (details zijn nog niet bekend):

  • Betalingsplan (uitstel van betaling) voor de werkgeversbijdragen voor de sociale zekerheid en de vennootschapsbelasting;
  • Vrijstelling van interesten of kwijtschelding van boetes wegens niet-betaling van schulden aan sociale zekerheidsbijdragen, loonbelasting, vennootschapsbelasting, BTW, enz.;
  • Tijdelijke vrijstelling van sociale zekerheidsbijdragen voor bepaalde categorieën van werkgevers/sectoren;
  • Niet-toepassing van de speciale bijdrage voor werkgevers die om economische redenen substantieel gebruik maken van tijdelijke werkloosheid.

Afhankelijk van de regio waar de onderneming is gevestigd, kunnen aanvullende maatregelen worden genomen.

V5 – Kan de werkgever zijn werknemers dwingen om van thuis uit te werken?

Ja, de regering heeft er bij alle ondernemingen op aangedrongen om zoveel mogelijk het werken van thuis uit of op afstand in te voeren. Wij vinden dit een goed argument voor werkgevers om werknemers te verplichten om op afstand te werken (voor zover ze natuurlijk in staat zijn om van op afstand te werken) als een noodzakelijke en uitzonderlijke maatregel. We zijn van mening dat werknemers deze instructie daarom redelijkerwijs niet kunnen weigeren.

Wij raden in elk geval aan om de werknemers schriftelijk te informeren met duidelijke instructies, met inbegrip van de duur van het tijdelijk werken op afstand, de praktische modaliteiten, de ter beschikking gestelde hulpmiddelen, de periodes waarin de werknemers beschikbaar moeten zijn voor werk, de kosten voor het werken op afstand,… Het valt aan te bevelen om de werknemersvertegenwoordigers te informeren en te raadplegen.

Als de werkgever al een beleid ter zake heeft, kunt u verwijzen naar de individuele arbeidsovereenkomst en de policy van de onderneming voor werken van thuis uit/van op afstand.

Als de werkgever nog geen beleid heeft, raden wij aan om als tijdelijke maatregel een beleid of regeling in te voeren. Een dergelijke regeling kan eenvoudig worden geïmplementeerd door de werknemers per e-mail te informeren en hen een bevestiging te vragen voor goedkeuring.

Uiteraard moet de werkgever de werknemers die op afstand werken de nodige hulpmiddelen verschaffen om hun werk uit te voeren (laptop, toegang tot informatie en documenten, enz.) en kan hij best een regeling treffen voor de kosten die verbonden zijn aan het werken op afstand.

V6 – Heb ik recht op een tijdelijke werkloosheidsuitkering als ik verplicht ben me te isoleren?

Ja, dit zal mogelijk zijn in het geval dat een arbeidsarts besluit dat een werknemer zich thuis moet isoleren in afwachting van een test, of in het geval dat een werknemer, hoewel hij niet ziek is, de werkgever een getuigschrift van zijn arts verstrekt dat hem/haar de toestemming om te werken ontzegt. Dit wordt bevestigd op de website van de RVA. De procedure van overmacht is in dat geval van toepassing.

V7 – Kan de werkgever zijn werknemers dwingen om gezondheidsonderzoeken te doen?

De werkgever kan de werknemers vragen om een medisch onderzoek te ondergaan (bv. temperatuurcontrole), maar niet op algemene of systematische basis en alleen wanneer de gezondheid en de veiligheid dit vereisen (bv. voor werknemers die terugkeren uit risicogebieden). De arbeidsarts moet de screenings doen op kosten van de werkgever. De werkgever kan best contact opnemen met zijn interne en/of externe welzijnsdiensten.

De Belgische Gegevensbeschermingsautoriteit heeft een aanbeveling gepubliceerd over de verwerking van persoonsgegevens in verband met het Coronavirus. De werkgever moet er rekening mee houden dat de verwerking van de gezondheidsgegevens van werknemers gevoelige persoonsgegevens zijn en moet ervoor zorgen dat hij zijn verplichtingen inzake gegevensbescherming nakomt (de verwerking kan worden toegestaan op grond van de uitzondering “algemeen belang op het gebied van de volksgezondheid”). Daarom mag een werkgever zijn werknemers niet verplichten om een medische vragenlijst in te vullen. Het verdient daarom de voorkeur om werknemers die zich niet goed voelen met een verkoudheid of griepachtige verschijnselen gewoon te vragen thuis te blijven. Wij zijn van mening dat medewerkers deze instructie redelijkerwijs niet kunnen weigeren.

Werkgevers mogen geen namen/identiteiten van geïnfecteerde werknemers verspreiden.

Zie hier.

V8 – Hebben werknemers het recht om thuis te blijven als de school van hun kinderen gesloten is vanwege Covid-19?

Een werknemer die thuis moet blijven om voor zijn kinderen te zorgen, heeft in principe geen recht op een tijdelijke werkloosheidsuitkering, tenzij hij duidelijk kan aantonen dat er geen dagopvang beschikbaar is (omdat de school daar materieel niet toe in staat is) en er geen ander alternatief is (geen werk op afstand, geen andere hulp behalve de grootouders) (zie instructie RVA onder V1).

Werkgever en werknemer kunnen overeenkomen om gebruik te maken van openstaande vakantierechten, overuren of compenserende rust, maar dit vereist de toestemming van de werknemer.

De werknemer kan om familieredenen onbetaald verlof opnemen (maximum 10 dagen per jaar voor een voltijdse werknemer), ouderschapsverlof aanvragen of af en toe thuiswerk vragen. De regering onderzoekt momenteel de mogelijkheid om een tijdelijke werkloosheidsuitkering voor deze werknemers toe te passen, maar dit systeem is nog niet ingevoerd (situatie op 16 maart 2020).

V9 – Ik krijg een medisch attest van mijn werknemer. Ik denk dat de werknemer in staat is om te werken, maar misschien heeft hij het attest afgegeven om voor zijn kind te zorgen. Wat kan ik doen?

Het medische attest kan in principe niet worden aangevochten. Dit is alleen mogelijk door een controlearts te sturen die de arbeidsongeschiktheid kan verifiëren. In de praktijk zal dit niet haalbaar zijn, omdat we begrijpen dat controleartsen deze controles niet meer uitvoeren.

U kan de werknemers best informeren over de andere bestaande mogelijkheden, zoals onbetaald verlof om familieredenen, ouderschapsverlof, enz.

V10 – Wat gebeurt er met de sociale verkiezingen van 2020?

De sociale verkiezingen worden uitgesteld, waarschijnlijk tot na de zomer. Over verdere details moet nog overeenstemming worden bereikt.

We organiseren een webinar in het Nederlands over het Coronavirus en de impact op uw onderneming op 19 maart 2020 om 12 uur. Schrijf u hier in. Andere nuttige links van de Belgische overheid (in het Nederlands of Frans):

Naast de impact van het inmiddels bekende Coronavirus (COVID-19) op ons privéleven, worden bedrijven in België en de rest van de wereld ook geconfronteerd met belangrijke moeilijkheden en uitdagingen op alle niveaus van hun bedrijfsvoering. 

Lees meer over de verschillende gerelateerde onderwerpen

Lydian staat klaar om u te helpen met al uw vragen over de impact van het Coronavirus op uw dagelijkse activiteiten.

Contacteer ons met al uw vragen op corona@lydian.be

Auteurs